Het WK wielrennen van 1948 in Valkenburg ging dwars door Limburgs oorlogsgebied
Het WK Wielrennen van 1948 was in Valkenburg, dat nog niet was hersteld van de Tweede Wereldoorlog. De bezoekers sliepen op een hooizolder.
Het WK van 1948. Foto Ben Merk via het Nationaal Archief
Door Sven Portz
Amerikaanse tanks, jeeps en motoren rolden in september 1944 Valkenburg binnen. Na vier bezettingsjaren stond het Geulstadje op het punt te worden bevrijd. De Valkenburgers verscholen zich angstig – maar hoopvol – in de eindeloze donkere gangen van de mergelgrotten. Een plek waar ze zich konden onttrekken aan het aankomende geweld en zich veilig waanden.
Buiten ontstond een felle en gewelddadige strijd. De Duitse soldaten trokken zich terug achter de Geul en bliezen de bruggen op. Dat verijdelde een snelle inname van Valkenburg, maar na veertien dagen moesten Hitlers strijdkrachten toch het onderspit delven. De geallieerden hadden nazi-Duitsland weer een slag toegebracht en binnen een jaar zou het doek voor Hitler definitief vallen.
Na de bevrijding probeerden de inwoners het dagelijkse leven, dat door de oorlog volslagen ontregeld was, weer op te pakken. Ook sportevenementen werden weer op de kalender gezet. In de oorlogsjaren waren de Olympische Spelen, de Tour de France en diverse wereldkampioenschappen afgeblazen, maar in 1945 waren de organisatiecomités druk doende om alles opnieuw op poten te zetten. Zo diende de Nederlandse wielerbond kort na de vredesverklaring een verzoek bij de UCI in om het wereldkampioenschap wielrennen te organiseren. Een verzoek dat vrij snel gehonoreerd werd. In 1948 mocht Valkenburg de internationale wielerwereld ontvangen.
Hotel Hooizolder
De oorlog was weliswaar voorbij, maar de littekens waren nog altijd zichtbaar. De dode lichamen moesten een rustplaats krijgen, de infrastructuur moest worden hersteld en vernielde huizen moesten worden herbouwd.
In aanloop naar het WK waren die problemen nog steeds niet opgelost. In 1948 werden vanuit Margraten nog tienduizend dode Amerikaanse soldaten teruggevlogen naar hun moederland en een paar bruggen over de Geul waren nog steeds niet volledig gerestaureerd. Kort voor het WK stortte zelfs een pas herstelde brug in, die was opgenomen in het WK-traject. Noodgedwongen werd een tijdelijke en snel aangelegde houten brug gebouwd.
Ook de afgevaardigden van de UCI ondervonden de gevolgen van de oorlog aan den lijve. In plaats van een uitgebreid diner, kregen ze aan de vooravond van de wereldkampioenschappen een sober avondmaal voorgeschoteld. Voedsel en drank waren nog steeds schaars. Een glaasje wijn konden de UCI leden vergeten. De keuze is: bier óf mineraalwater. Toch maakte de distributiedienst een uitzondering door Valkenburg extra distributiebonnen te verlenen tijdens het WK. De dienst ging hoogstpersoonlijk op zoek naar extra koeien en varkens.
Het waren moeilijke tijden, maar het mocht de pret niet drukken. De honderdduizenden supporters vermaakten zich prima en de coureurs concentreerden zich volledige op de titelstrijd. Tijdens de rit konden de renners echter niet helemaal ontsnappen aan de gevolgen van de oorlog. Niet alleen reden ze ronde na ronde over de noodbrug en fietsten ze telkens langs het monument voor de Limburgse verzetsstrijders op de Cauberg, maar ook ontbrak een aantal renners die het leven hadden gelaten tussen 1940 en 1945. Zo was Jaap Engel, die in 1938 nog een vijfde plek had behaald bij de mondiale titelstrijd voor amateurs, gefusilleerd door de Duitse bezetter.
