Hulpactie voor gevallen sportheld: het Jaap Eden Comité van 1922
Voormalig bokser Rudi Lubbers leeft onder erbarmelijke omstandigheden in Bulgarije, zo werd duidelijk in een uitzending van Andere Tijden Sport. Een grote inzamelingsactie moet hem nu helpen, in ieder geval tijdens de winter. Bijna honderd jaar geleden kwam de Nederlandse sportwereld in actie voor Jaap Eden.
Jaap Eden, de wielrenner
Jaap Eden was de eerste internationale sportheld van Nederland, zowel als schaatser en als wielrenner. Hij kon de weelde alleen niet dragen, vooral niet na het einde van zijn loopbaan. Leo Lauer oordeelde hard op 25 januari 1922 in De Revue der Sporten: ‘Verstandelijke eigenschappen bezat hij niet. In zijn wezen doodde een fnuikende traagheid, een moordende apathie bijkans ieder initiatief, dat het gebied van het physische niet raakte. Na de dagen van roem op het sportveld eischte de maatschappij van dezen zwakke, wat hem betrof, te veel. En zoo daalde hij allengs.’
Eden was zelfs opgenomen in het krankzinnigen-gesticht Meerenberg bij Santpoort, waar hij een tijd moest verblijven. Begin maart deelde Lauer mee dat het beter ging met Eden, maar dat er nog lang geen einde was gekomen aan zijn problemen.
Vanavond vertelden Marco Lubbers (de zoon van Rudi), oud-wielrenner Rini Wagtmans en documentairemaker Bart Nijpels in #DWDD over de actie #HelpRudiLubbers #ATsport Kijk het gesprek hier: https://t.co/VBzvfOYXo8 pic.twitter.com/9znvCLXT7X
— Andere Tijden Sport (@ATSport) January 29, 2019
De sportjournalist wilde daarom iets doen, vooral voor Jaap Eden II, de zoon van toen zes jaar oud. ‘Deze kleine rakker moet, menschelijkerwijze gesproken, een degelijke opvoeding genieten. En zijn moeder zou niets liever doen dan dat.’ Daarom werd overwogen de prijzen van Eden te verkopen, zoals zijn beker die hij in 1893 in Amsterdam won na het winnen van het WK allround.
‘Wij, Hollanders, moeten de middelen tezamen brengen om deze kunstvoorwerpen, een brok waarachtige sporthistorie, te verwerven,’ vond Lauer. ‘Wij, Hollanders, moeten deze kunstvoorwerpen trouw en vol piëteit bewaren. Wij, Hollanders, moeten er voor strijden, dat Jaap’s prijzen, dan ons aller bezit, een museum worden aangeboden, waar zij steeds eene herinnering zullen vormen aan de meest glorievolle jaren uit ons sportleven.’
Er werd zelfs een speciaal Jaap-Eden-Comité opgericht, waarop aanvankelijk de nodige respons kwam. De legendarische voetballer Bok de Korver stuurde een brief: ‘Met zeer groote belangstelling en ingenomenheid las ik den oproep in naam der barmhartigheid voor Jaap Eden. Ik heb mij met het bestuur van Sparta in verbinding gesteld en het resultaat verkregen, dat Zondag wordt gecollecteerd. De éénling zendt geen gulden, doch offert wel op deze wijze. Mag ik je deze manier aanbevelen ? Als de vereenigingen willen medewerken, kan er veel bereikt worden.’
Uiteindelijk is de inzamelingsactie mislukt en werden de medailles en bekers verkocht, waarna ze grotendeels waren verloren. Drie jaar later overleed Eden, waarna een nieuw Jaap-Eden-Comité een graf aankocht in Haarlem, dat er nu nog steeds is.
