Het oudste Nederlandse radiofragment over de Tour de France is uit 1939
Het oudste Nederlandse radiofragment over de Tour de France is van 1939 van de legendarische sportjournalist Joris van den Bergh. Het is nu op Sportgeschiedenis weer te horen.
Foto via Nationaal Archief
De Tour de France is niet alleen een strijd van wielrenners, maar ook een strijd om de kijk- en luistercijfers. De eerste melding in de Nederlandse pers over de wielerronde was op 6 februari 1903 met een aankondiging in het Algemeen Handelsblad voor de eerste Tour ooit. Dat het een wielerronde was, was de krant toen alleen nog ontgaan, want die sprak over ‘een Fransche Automobieltour’. Blijkbaar was er niemand op de redactie die geloofde dat er idioten bestonden die vrijwillig 2428 kilometer door Frankrijk wilden fietsen.
V.A.R.A.
Pas in 1936 groeide de Nederlandse mediabelangstelling, omdat dat jaar voor de eerste keer landgenoten meededen aan de Ronde van Frankrijk. Nadat Theo Middelkamp ook nog een etappe won, raakte ons land helemaal in de ban. Het zorgde ervoor dat de Nederlandse radio op 22 juli 1936 voor de eerste keer aandacht besteedde aan de wielerronde met een praatje met wielerverslaggever Joris van den Bergh. De V.A.R.A. (met puntjes nog) was de omroep die hiervoor verantwoordelijk was. De luisteraar moest er wel de wekker voor zetten, want het was al om 7 uur ’s ochtends. Het geluid is helaas niet bewaard.
Aandacht voor de Tour op de Nederlandse radio was toen nog een grote uitzondering, en daarom moesten de Nederlandse wielerliefhebbers luisteren naar zenders uit België, Luxemburg en Frankrijk om te horen wat er die dag was gebeurd. In die landen werd dagelijks uitvoerig bericht, wat in Nederland dus niet gebeurde. Ook in 1937 was er slechts sporadisch aandacht in ons land en dan ook nog zonder verslaggevers langs de route.
De oudste Nederlandse radio-opname over de Tour de France die wél bewaard is gebleven, is van 29 juli 1939. Opnieuw Joris van den Bergh voor opnieuw de V.A.R.A.-microfoon – maar liefst 22 minuten lang! Luister maar:
Wim van Est
De Tour van 1939 was de laatste editie in acht jaar, want door de Tweede Wereldoorlog duurde het tot 1947 voordat die opnieuw van start ging. De Nederlandse media hadden er amper belangstelling voor. In de Tour van 1950 bijvoorbeeld verzorgden de KRO en VARA gezamenlijk precies tien uitzendingen, ‘zolang de aanwezigheid van Nederlandse renners zulks de moeite waard maakt’. Zo was er tussen zaterdag 15 juli en zondag 23 juli geen enkele uitzending gepland. Jan Cottaar was de stem van dienst, zo nu en dan met een onderbreking van acht dagen.
Die geringe belangstelling was ook niet zo gek, want pas op 16 juli 1951 was Wim van Est de eerste Nederlander sinds de Tweede Wereldoorlog met een etappezege – twaalf jaar na bovenstaande hotelkamersessie van Van den Bergh. Hij was daarmee zelfs de eerste Nederlander in het geel, volkomen onverwacht voor de journalistieke landgenoten.
Zodoende was de Nederlandse radioluisteraar er niet van op de hoogte, behalve als die was afgestemd op de Belg waar Van Est wél onderwerp van gesprek was. “De journalist in mij stond zich te verbijten van ellende,” aldus Cottaar. “Zulk nieuws en het dan niet heet van de naald te kunnen spuien!” En toen was Van Est nog niet eens in het ravijn gevallen, want dat deed hij een dag daarna.
Van Est zorgde daarmee wel voor de doorbraak van het Nederlandse radioverslag bij de Tour de France, want vanaf dat moment waren er dagelijks twee uitzendingen vanuit Frankrijk met een finishverslag en een nabeschouwing. Twee keer per dag in plaats van tien per ronde: niets minder dan een mediarevolutie.
