Precies 135 jaar geleden kreeg Nijmegen de eerste wielerbaan van Nederland

In Nijmegen stond de eerste wielerbaan van Nederland. De bijhorende Maatschappij tot exploitatie van een velocipedebaan heeft maar vijf jaar bestaan. Dit verhaal lees je gratis, maar met een donatie maak je ons werk mogelijk – onderaan deze pagina. 

Ingekleurde foto van 135 jaar geleden, originele afbeelding via het Regionaal Archief Nijmegen. Let op zowel de ouderwetse vélocipèdes rechts en de moderne fiets links. 

Op 25 februari 1885 kwam er vanuit Nijmegen interessant nieuws voor de wielerliefhebbers. ‘Alhier is dezer dagen opgericht een Maatschappij tot exploitatie van een velocipedebaan,’ aldus een annonce. De initiatiefnemers zochten naar 15.000 gulden om de eerste wielerbaan van het land aan te leggen – in onze tijd te vergelijken met bijna twee ton in euro’s. Binnen een half jaar was dit geld gevonden en meldde notaris Joachimus Gerhardus Masman in De Nederlandsche Staatscourant het bestaan van een Naamloze Vennootschap.

En toen ging het hard, want op 13 augustus 1885 was de officiële opening met nationale en internationale wielerwedstrijden. De baan was 333 meter rond en met vier puinsoorten ingestampt. De bochten waren vijftig centimeter opgehoogd. ‘Een wielertentoonstelling, concerten, optocht der wielrijders, uitstapjes naar Arnhem enz., zullen de feesten zijn bij die gelegenheid georganiseerd,’ zo lokten de organisatoren de mensen naar Nijmegen.

Een recht feestelijk aanzien

Het Rotterdamsch Nieuwsblad kwam in ieder geval eens kijken. ‘De baan is gelegen achter de vereeniging en zoo effen als ware zij van asphalt; de commissie heeft daar alle eer van. In ’t middenterrein vindt men de muziektent, een fontein en een verhevenheid voor de jury. Links van den ingang verheft zich een groote tribune, die een ruim uitzicht op de baan geeft. De vlaggen die overal wapperen geven aan alles een recht feestelijk aanzien.’

Precies om twaalf uur in de middag begon het feest met de wielrijders, die met de muziekkorpsen van de schutterij in optocht door de stad gingen. Er waren ruim honderd deelnemers, onder wie één vrouw. ‘Een volle tribune, benevens honderden loopende toeschouwers droegen er het hunne toe bij om den eersten dag van het feest goed te doen slagen.’ De grote held van de dag was Pim Kiderlen, nog maar achttien jaar oud. In de jaren erna was hij de eerste Nederlandse wielrenner met buitenlands succes.

De wielerbaan van Nijmegen

Verval

Zo had Nederland zijn eerste wielerbaan, maar heel lang had Nijmegen er geen plezier van. Op 26 april 1886 bijvoorbeeld, het was Tweede Paasdag, was daar dan wel de officiële opening van het wielerseizoen met heel veel betalende bezoekers, maar dat nam niet weg dat de omstandigheden beroerd waren. De baan was ronduit slecht; het oppervlak liet los. ‘De exploitant hield er de hand niet aan,’ luidde het oordeel in die tijd. Het verval was niet te stoppen. In de winter van 1886-87 keek niemand er meer naar om, zodat er veel geld nodig was om de baan weer berijdbaar te maken.

Dit kon niet lang meer duren en inderdaad waren in 1890 de laatste wedstrijden op de baan van Nijmegen – slechts vijf jaar na de ingebruikname. Op 1 mei 1891 kwamen de aandeelhouders van de Maatschappij tot exploitatie der Vélocipèdebaan te Nijmegen bijeen voor het slotoordeel. ‘Wegens de ongunstige uitkomsten der wielerwedstrijden is besloten de wedrenbaan op te heffen en te liquideeren, zoodat ook de wielerraces aldaar tot het verleden moeten gerekend worden.’

Een half jaar later ging het licht uit op een openbare veiling waar zes aandelen van vijftig gulden ieder onder de hamer gingen. De opbrengst was precies één gulden.