Stien Kaiser was ook nog een tijdje de beste wielrenster van Nederland
Stien Kaiser was de eerste Nederlands vrouw die het WK allroundschaatsen won. Minder bekend is dat ze in 1964 ook de beste wielrenster van Nederland was, nog helemaal in de begintijd.
Stien Kaiser in 1968. Foto Eric Koch via het Nationaal Archief
De nationale kampioenschappen wielrennen worden zaterdag gereden op de VAM-berg in Wijster. De organisatoren moeten vooraf eigenlijk een minuut stilte houden uit respect voor schaatster Stien Kaiser, deze week overleden, als de beste Nederlandse vrouwelijke wielrenner in de beginjaren van deze sport.
Wilma van der Wal
In 1958 was het eerste WK wielrennen voor vrouwen, in een tijd dat er nog geen Nederlandse kampioenschappen bestonden. Toch deed er een Nederlandse mee, Wilma van der Wal uit Amsterdam. Dat deed ze alleen niet namens de KNWU, maar met een internationale licentie. Ze werd laatste, volkomen kansloos tegen de meer ervaren tegenstanders uit het buitenland.
Pas in 1965 werd het eerste NK voor vrouwen gehouden. Beter gezegd: het eerste officiële NK voor vrouwen, erkend en georganiseerd door de KNWU. Ineke van IJken, geboren in Eembrugge, won die eerste editie, die werd verreden op het circuit in Zandvoort.
‘INEKE VAN IJKEN pinkte een traan weg bij de laatste maten van het Wilhelmus,’ schreef De Telegraaf in kenmerkende hoofdletters, ‘dat ruisend uit de luidsprekers over het autocircuit schalde. Behulpzame handen schoten toe met een zakdoek en toen lachte ze weer om met onderdrukte emoties haar ereronde te rijden. De ereronde in het rood-wit-blauwe kampioenstricot, dat haar even tevoren door K.N.W.U.-voorzitter dr. P. van Dijk over de ranke schouders was gestoken. Eindelijk dan had de sinds 15 april 20-jarige hoogblonde, lange, slanke secretaresse van de Nederlandse Dames Wieler Club haar doel bereikt: officieel wielerkampioen op de weg bij de dames, nadat zij vorig jaar al officieus de titel in de wacht had gesleept.’
In dit verslag werd de Nederlandse Dames Wieler Club genoemd, die een doorslaggevende rol heeft gespeeld in het wielerkampioenschap voor vrouwen. Het was toen nog een jonge organisatie, op 28 januari 1964 opgericht in het huis van Kea van Dijk. ‘Zes dames waren daarbij aanwezig,’ aldus Het Vrije Volk. ’De oudste van hen is 30 jaar, de huismoeder Yvonne Jordan uit Amsterdam die al een paar seizoenen lang in Frankrijk op de baan en op de weg is te vinden, de jongste de 15-jarige Aly Zijlmans uit Wognum, die nog op school gaat.’ Twee maanden later kende de club al zo’n dertig leden.
De eerste officiële wedstrijd
In Werkendam vond tijdens de Paasdagen van 1964 de eerste officiële wedstrijd plaats, onder verantwoordelijkheid van de KNWU, met zes Nederlandse en zes Belgische vrouwen. Stien Kaiser deed ook mee, maar slechts als training. Desondanks was ze de beste Nederlandse deelneemster, op de tweede plaats in het klassement. Het jaar ervoor had ze elke koers gewonnen, waarin ze was begonnen – allemaal nog officieus natuurlijk.
Kaiser had in 1964 een licentie gekregen van de KNWU, maar voor haar waren deze wedstrijden dus alleen maar bedoeld als trainingen in aanloop naar het schaatsseizoen. ‘Zij is lid geworden van de wielerclub de Hoekse Renners, waar zij met haar schaatsvriendin Ria Bos het enige vrouwelijke wielerduo vormt,’ aldus Het Parool. Zelf relativeerde ze haar rol in de wielersport: “Ik zou nooit zijn gaan fietsen, als ik niet aan schaatsen had gedaan. Ik vind het een goede training, maar eigenlijk loop ik toch veel liever.” Dat haar conditie zoveel beter was, kwam volgens Kaiser door haar schaatservaringen. Haar voorkeur lag dan ook bij de langere afstanden op de weg.
Op 5 september 1964 organiseerde de Asser Wielerclub een vrouwenwedstrijd voor het kampioenschap van de Nederlandse Dames Wieler Club. Kaiser was favoriete, maar kwam niet in actie. Van IJken won en was daarmee de eerste officieuze kampioen bij de vrouwen op de weg. Niet omdat ze de snelste was, maar omdat de aanvankelijke winnares Hennie Hondeveld (net als Kaiser een bekende in de schaatssport) geen lid bleek te zijn van de Nederlandse Dames Wieler Club. Van IJken werd daarom als nummer twee toch gehuldigd door de organisatoren.
Een jaar later werkten de Nederlandse Dames Wieler Club en de KNWU samen bij het eerste officiële NK voor vrouwen, opnieuw gewonnen door Van IJken. Daarmee is ze zowel officieel als officieus de eerste Nederlandse kampioen bij het NK wielrennen op de weg voor vrouwen. Met dank aan Hondeveld, omdat die was vergeten een lidmaatschapskaart in te vullen. En waarschijnlijk met dank aan Kaiser, die toch meer hield van het schaatsen.
