Vijftig jaar geleden werd Joop Zoetemelk olympisch kampioen

Vijftig jaar geleden waren in Mexico-Stad de Olympische Spelen. Joop Zoetemelk werd daar olympisch kampioen, maar dat lijkt te zijn vergeten. Misschien is dat de reden dat hij de verkeerde bijnaam heeft gekregen.

Het lijkt wel of we na een jaartje of wat van alle Olympische Spelen per editie maar één ding kunnen onthouden, alsof ons geheugen een opbergkast is met één trefwoord per opbergla.

Probeer het maar eens. Geef je eerste associatie – mits je die überhaupt hebt – bij:

De Olympische Spelen van 1936
De Olympische Spelen van 1972
De Olympische Spelen van 1980

Ik gok op de volgende antwoorden:

Nazi’s
Terrorisme
Boycot

Misschien is dat maar beter ook, want een mensenhoofd is niet geschikt om alles te onthouden. Wanneer je leven bestaat uit méér herinneringen dan verwachtingen sta je eigenlijk al half in het graf. Vergeten is daarom belangrijk en als je dan toch iets meer wilt weten over de geschiedenis van de Olympische Spelen is er altijd nog een sporthistoricus die je kan inhuren.

Mexico 1968

En zo is het ook met de Olympische Spelen van 1968, die dus precies vijftig jaar geleden werden gehouden. In algemene terugblikken gaat het dan vooral om de gebalde vuisten van Tommie Smith en John Carlos tijdens een medailleceremonie. Het is dus vooral een politiek moment dat we ons kunnen herinneren en niet een sportieve gebeurtenis.

In het geval van 1968 is dat ook niet zo vreemd, want er gebeurde toen zo verschrikkelijk veel dat het jaaroverzicht uiteindelijk langer duurde dan het jaar zelf. Het was het Revolutiejaar met opstanden in Parijs en Praag, rassenrellen en politieke moorden in de Verenigde Staten en de escalatie van de oorlog in Vietnam – om maar eens wat te noemen. In Mexico zelf escaleerde een nationaal scholieren- en studentenprotest in korte tijd tot een bloedbad op 2 oktober 1968. In deze waanzin was het feest van de verbroedering.

Het is toch leuk om dat ene laatje in ons hoofd met trefwoord ‘gebalde vuist’ eens wat verder te openen – al was het maar voor de revolutionaire vernieuwing van Dick Fosbury die het hoogspringen voor altijd veranderde en verspringer Bob Beamon en zijn sprong naar de 21^eeeuw. Het wemelt namelijk van de verhalen, zoals ik tijdens een reünie van de Nederlandse olympische ploeg van 1968 weer merkte: iedereen heeft eigen belevenissen.

De openingsceremonie bijvoorbeeld, waarin atlete Mieke Sterk met een verknipte jurk liep omdat ze het officiële tenue te tuttig vond. Ada Kok deed dat trouwens ook, maar dan wel door ontwerper Edgar Vos. De duiven die bij deze plechtigheid werden losgelaten, werden vrijgelaten door Henk de Weerd, een 24-jarige student uit Tilburg.

Een andere opmerkelijke gebeurtenis was de onverwachte zwangerschap van Lia Louer – Hinten, enkele dagen voor de opening ontdekt. Ze mocht daarom niet meer meedoen, maar desondanks haalde ze het wereldnieuws. Haar zoon Marco werd geboren op 29 april 1969 en is daarmee drie dagen jonger dan ik, zo ontdekten we tijdens die reünie. Er zijn weinig zwangerschappen met méér bombarie aangekondigd dan de zijne – troonopvolgers uitgezonderd.

En dan zijn er natuurlijk de Nederlandse gouden medailles van 1968. Topsport is tenslotte uitgevonden om te winnen en daarom horen die in dit overzicht. Zoals Faas Wilkes mij ooit zei: “De uitspraak dat meedoen belangrijker is dan winnen is vooral populair bij mensen die blij zijn als ze alleen al mochten meedoen aan de Olympische Spelen. Maar dat geldt niet voor mij. Winnen! Winnen! Winnen!”

Zwemster Ada Kok won de eerste gouden olympische medaille in het zwembad voor Nederland sinds Nel van Vliet in 1948. Bij een feestelijke bijeenkomst daarna was vergeten om haar een glas champagne aan te bieden, maar die kreeg ze van prins Bernhard.

Jan Wienese werd kampioen als skiffeur en is daarmee nog steeds de enige Nederlander die dat ooit presteerde. Zo werd hij eigenaar van één van de meest bijzondere sporttrofeeën in ons land: de Gouden Riem – een prijs die Nederlandse skiffeurs onderling aan elkaar doorgeven.

De Eeuwige Eerste

En dan was er de gouden plak voor de Nederlandse wielerploeg op de ploegentijdrit: René Pijnen, Fedor den Hertog, Jan Krekels en Joop Zoetemelk. Precies vijftig jaar later is die prestatie op één of andere manier vergeten – wellicht vanwege die gebalde vuisten. We weten dan wel van de Tour-zege van 1980 van Zoetemelk en zijn wereldtitel van 1985, maar dat hij óók olympisch kampioen is?

Het is daarom ook volkomen onterecht om hem de bijnaam De Eeuwige Tweede te geven. Zoetemelk won in zijn hele loopbaan 428 wedstrijden, zo rekende Jacob Bergsma uit, en dat is méér dan welke Nederlandse wielrenner ook. OK, hij eindigde ook 294 keer op de tweede plaats, maar De Eeuwige Eerste is toch een veel betere bijnaam.

Maak daarom een nieuw laatje in je geheugen met als trefwoord De Eeuwige Eerste – speciaal voor Joop Zoetemelk.